Vijf jaar lang waren de termen ’88’ en ‘respect’ min of meer synoniem. Ook in de laatste fase van Duits 88-gebruik was er nauwelijks sprake van respectdevaluatie. 88 is getalsmatig het dubbele van Harry Callahan’s 44. Dat is weliswaar toeval, maar zij die aan de verkeerde kant van een 88 stonden, keken vermoedelijk twee keer liever in Harry’s .44 om een rotdag te krijgen.
Ontwikkeling
Na een semi-clandestiende ontwikkelingsperiode in Zweden (bij Bofors), met een eerste prototype in 1928, werd het 88 mm Krupp kanon in 1933 in Duitsland in productie genomen als Flugabwehr Kanone, de Flak 18. De meeste van de ruim 21 duizend geproduceerde 88s (alle versies) keken meestal omhoog. De alom gevreesde reputatie kreeg de 88 toen het ook in lage elevatie ging schieten. Twee afgeleide versies, het getrokken Panzerabwehr-Kanone PaK 43 en het Kampfwagen-Kanone, de KwK 43L/71 in o.a. de Panzerkampfwagen VI Ausf. B (Tiger II), maakten de 88 nog gevreesder. Het 88 mm KwK 36L/56 kanon van de eerdere Tiger I was een parallelle ontwikkeling in hetzelfde kaliber. Dit niet direct op het Flak 18 gebaseerde kanon kon wel deels dezelfde munitie verschieten. Naast Krupp ontwikkelde en produceerde Rheinmetall-Borsig eveneens versies van de 88.
Had de Flak 18 nog een vaste loop, vanaf 1936 kregen de opvolgende 36 en 37 serie een samengestelde loop om slijtagegevoelige onderdelen makkelijker te kunnen vervangen. De terugloop van het verticaal flankerende hydropneumatische terugstootmechanisme dreef een semi-automatisch laadsysteem aan dat lege hulzen uitwierp en het sluitstuk open liet, klaar voor een verse granaat. Dit systeem maakte een vuursnelheid van 15-20 schoten per minuut mogelijk. Om het 360 graden draaibare kanon op het platform met afneembare wielen en scharnierende zijpoten in stelling te brengen had een geoefende bemanning circa twee minuten nodig. Wat, zoals 88 gebruikers van het Duitse Condor Legioen tijdens de Spaanse burgeroorlog ondervonden, soms best lang was. Opvolgende 36/37 series konden daarom in noodgevallen ook vuur uitbrengen in transportmodus, zij het met een beperkte elevatie en traverse.
Flak 36 in Imperial War Museum Londen (foto: wiki -door Rickard Ångman)
Data Flak 18 (Flak 36/37 vergelijkbaar)
Looplengte: 4.93 meter. Gewicht: transport: 7200 kg, in stelling 5000 kg. Elevatie: van +85° tot -3°. Traverse: 360°. Vuursnelheid: 15-20 spm. Munitie: hoogexplosieve (HE) granaten van circa 9 kilo met een Vo van 820 m/sec, effectief tegen luchtdoelen tot ± 7800 m hoogte. Bereik tegen gronddoelen ± 14.000 m. Diverse antitank granaattypen van 7.5 tot 9.4 kilo met een Vo van 810-935 m/sec, effectief tot ± 2 km (penetratie tot 150 mm pantserstaal). Bemanning: 10-12.
Doorontwikkeling
Ondanks dat de voor Franco schietende 88 in Spanje al bewees een geducht wapen tegen zowel lucht- als gronddoelen te zijn, moest Erwin Rommel, chef van de 7e pantserdivisie, tijdens de opmars in Frankrijk in 1940 zijn Luger trekken om een 88 bataljonscommandant te bewegen de stukken tegen vervelend opgedoken Britse Matilda tanks in te zetten. Later in Noord-Afrika werd Rommels Afrikakorps zeer bedreven in het organiseren van antitankstellingen. Keer op keer werden Britse eenheden daar in U-vormige 88 stellingen gelokt waarbij de lange dracht van de stukken maximaal kon worden benut, zonder dat de 88 bemanningen binnen het bereik van Britse tankkanonnen kwamen. Aanvankelijk waren dit QF 2-pounders (40 mm). Een kanon dat in 1940 al ineffectief bleek, maar desondanks de hele oorlog in gebruik bleef.
Uiteraard maakten de Russen ook kennis met de 88. In de beginfase van de strijd aan het Oostfront bleek de 88 zelfs het enige wapen dat de zware Russische KV of vroeg opduikende nieuwe T34 tanks kon uitschakelen. Pas met de komst van zwaarder 50-75 mm antitankgeschut kwam hier verandering in.
Om het antitank-arsenaal verder aan te vullen werd uit de Flak series de PaK 43 ontwikkeld (productie PaK 43 en 43/41: circa 2900). Een dik vier ton wegend, getrokken vier- of tweewielig antitankkanon. Het hiervan afgeleide KwK 43L/71 kanon werd meer of minder gepantserd mobiel in diverse Panzerjäger, met de Ferdinand/Elefant aka Panzerjäger Tiger (91 stuks) en de talrijkere Jagdpanther (415 stuks) als zwaarste onderstellen. De meest gevreesde KwK 43 schutter was echter de Panzer VI ausgabe B, de Königstiger, die laat in 1943 in productie werd genomen (492 stuks).
PaK 43 op twee- en vierwielige affuit bij United States Army Ordnance Museum (foto: wiki – Mark Pellegrini)
De PaK/KwK versies verschoten munitie met dikkere en langere granaathulzen dan de Flak 88s. De krachtigere aandrijfladingen hierin gaven de projectielen een hogere aanvangsnelheid. Wat geen overbodige ‘luxe’ was. Verschenen beter gepantserde en bewapende Amerikaanse en Britse tanks pas laat op het strijdtoneel, Ruslands zware tanks uit de JS-serie waren vanaf 1943 behoorlijk opgewassen tegen de Duitse Panther en Tiger tanks.
Ferdinand/Elefant op de Aberdeen Proving Grounds (foto: wiki – door DZGuymed)
Jagdpanther in Panzermuseum Munster (foto: wiki – door Darkone)
Data PaK/KwK 43
Looplengte: 6.21-6.61 m. Munitie: diverse antitank en HE. Pantserstaal penetratie; PzGr. 39/43 (Vo 1000 m/sec): 185 mm op 500 m, 165 mm op 1000 m, 132 mm op 2000 m.
PzGr. 40/43 (Vo 1130 m/sec): 217 mm op 500 m, 193 mm op 1000 m en 153 mm op 2000 m (tanks werden werden soms tot op vier kilometer afstand uitgeschakeld met dit granaattype).
Als tank- of antitankkanon bleef de 88 zijn reputatie tot de capitulatie waarmaken. De Flak 88s tegen luchtdoelen werden nauwelijks minder gevreesd. Als veldartillerie bleef het stuk zeer bruikbaar in de directe vlakbaanrol. Voor indirect vuur (krombaan) was de 88 deels vanwege de niet-variabele, vaste aandrijflading voor de granaten minder geschikt.
Met Duitslands capitulatie was het oorlogvoeren voor de 88 nog niet voorbij. De overgebleven stukken kregen andere eigenaren, waaronder een aantal Warschaupactlanden. Daar bleven ze soms tot in de zeventiger jaren in gebruik. In het voormalige Joegoslavië werden ze tijdens de burgeroorlogen in de negentiger jaren opnieuw van stal gehaald, en kromp men aan de ontvangende kant even diep ineen voor een binnenkrijsende ’88’ als in 1936 in Spanje.
(Titelfoto: Flak 88 bij Omaha beach WWII museum, wiki -door Joost Bakker)
